Ginekolog Leszek Huzior

MENOPAUZA, KLIMAKTERIUM co należy wiedzieć

 

Bardzo częstym pytaniem zadawanym przez pacjentki to  pytanie o „menopauzę”. 

Menopauza budzi niepewność – a przede wszystkim  lęk – który  określany jest często zdaniem „ to  znaczy,   że potem już nie będę kobietą”.

 

Celem tego opracowania  jest wyjaśnienie, że menopauza i okres klimakterium nie jest chorobą lecz nowym rozdziałem w życiu kobiety – okresem przejściowym między czasem prokreacji – a czasem spokoju hormonalnego, w którym  dochodzi do wieku  zmian w organizmie kobiety w  tym wydzielaniu min. hormonów kobiecych ( estrogenów), ustanie miesiączkowania oraz innych zmian –  dających inną jakość życia kobiecie – którą oczywiście w stu procentach pozostaje.

 

Należy pamiętać, że we współczesnych społeczeństwach wydłużenie średniej życia sprawiło, że ten okres to jedna trzecia życia kobiety.

 

Na początku kilka  definicji:

 

1.     Menopauza – to ostatnia miesiączka w życiu kobiety ( mówimy o niej wtedy, kiedy  następna nie pojawi się co najmniej przez 6 miesięcy. W populacji kobiet  polskich – to 50 rż  +/-  5 lat. 

Według Północnoamerykańskiego Towarzystwa Menopauzy, menopauzę rozpoznaje się w chwili ustania krwawienia miesiączkowego u kobiety przez okres kolejnych 12 miesięcy, przy jednoczesnym wykluczeniu innych przyczyn braku miesiączki.

2.    Premenopauza– to okres, w którym następuje wygasanie czynności jajników aż do całkowitego ustania cykliczności w ich funkcjonowaniu. Okres ten trwa od pełnej płodności do menopauzy, średnio 5-6 lat.

3.     Klimakterium – okres ( czasem trochę burzliwy, czasem zupełnie spokojny) – zakończenia przez kobietę okresu  prokreacyjnego i wejście w okres spokoju hormonalnego.

4.     Objawy wypadowe -   objawy somatyczne ( z innych układów organizmu) towarzyszące temu okresowi u większości kobiet.

5.     Estrogeny – hormony żeńskie odpowiadające

6.     Hormonalna Terapia Menopauzalna –  leczenie opisanych objawów ( i nie tylko) – poprzez podawanie substytucji hormonalnej.

7.     Endometrium – błona śluzowa wyścielająca jamę macicy, ulegająca miesięcznym przemianom.

8.     Endometrioza – obecność endometrium poza jamą macicy – występuje u kobiet młodszych).

9.     Indeks Kuppermana – skala określająca stopień dolegliwości  klimakteryjnych

 

Zatrzymanie krwawień miesięcznych  nie jest zjawiskiem nagłym i  zwykle poprzedza je „okres przygotowawczy” – trwający nieraz kilka lat. 

Menopauzie mogą towarzyszyć objawy dość dokuczliwe ale bez wyraźnych powikłań zdrowotnych – ustępujące po kilku tygodniach – miesiącach lub latach.

Bywają też objawy mniej nękające – ale mogące powodować konsekwencje w odległym przedziale czasowym.

 

Niezależnie od wieku czy kręgu kulturowego – menopauza wiąże  się z raczej negatywnymi skojarzeniami – co pogłębiają pojawiające się w tym okresie reakcje psychologiczne o czym wspomniałem wyżej.

Wcześniejsze wystąpienie menopauzy notuje się  u nałogowych palaczek tytoniu – natomiast nie bez wpływu pozostaje długotrwała nawet  antykoncepcja hormonalna.

 

Bezpośrednim powodem zatrzymania krwawień miesięcznych jest zanik, bądź  znaczny niedorozwój błony śluzowej jamy macicy – endometrium,

co jest efektem zachodzącym w  tym czasie w organizmie zmian hormonalnych – których efektem jest znaczne zmniejszenie wydzielanych hormonów kobiecych – estrogenów.

 

Zmiany hormonalne mogą powodować  też u kobiet szereg  dolegliwości  nazywany  „objawami wypadowymi” . 

 

Objawy te i skala ich nasilenia może być różna i określana jest za pomocą tzw.  Indeksu Kuppermana - przestawionego poniżej.

Każda z zainteresowanych pań może wykonać sobie test - wybierając  - a potem sumując punkty z  wybranej przez siebie oceny poszczególnych dolegliwości.

Klucz znajduje się pod tabelą.

 

 

INDEKS  KUPPERMANA

 

Sprawdź  nasilenie objawów menopauzalnych.

Z każdej linijki wybierz jedną możliwość  i zsumuj wynik.

Np. – jeżeli nie stwierdzasz u siebie danego objaw – wpisz 0.

Jeżeli odczuwasz objaw  – określ nasilenie i wpisz odpowiedni wynik.

Klucz znajduje się poniżej

 

 

 

OBJAWY

 

 

Brak objawu

Lekkie

Średnie

Ciężkie

 Razem

Uderzenia gorąca

 

0

4

6

12

 

Nadmierne poty

 

0

1

2

3

 

Zaburzenia snu

 

0

2

4

6

 

Nadmierna nerwowość

 

0

2

4

6

 

Nastrój depresyjny

 

0

1

2

3

 

Zawroty głowy

 

0

1

2

3

 

Brak energii

 

0

1

2

3

 

Bóle stawów

 

0

1

2

3

 

Bóle głowy

 

0

1

2

3

 

Zaburzenia rytmu serca

 

0

1

2

3

 

Parestezje

 

0

2

4

6

 

 

 

Skala

Ilość punktów

Nasilenie objawów

Nie ma objawów wskazujących na przekwitanie

1-14

Minimalne

Odczuwasz zespół objawów wypadowych o ,srednim nasileniu

15-20

Średnie

Odczuwasz zespół objawów wypadowych o średnio-ciężkim nasileniu

21-35

Poważne

Masz   zespół objawów wypadowych o ciężkim nasileniu

36-51

Ciężkie

 

 

Poniżej przedstawiam najczęściej spotykane problemy zdrowotne  - związane z okresem pomenopauzalnym

 

 

Wary  -  "uderzenia gorąca"

Najczęściej spotykane objawy to tzw. „wary” – czyli nagłe uderzenie wraz z poceniem się. Może temu towarzyszyć uczucie kołatania serca oraz lęk.  Opisywane są przez kobiety jako gwałtowne uczucie gorąca w klatce piersiowej, przesuwające się pod szyję do twarzy, któremu towarzyszy plamiste zaczerwienienie się twarzy, zlewne poty a nawet dreszcze. Jeżeli występują w nocy nazywane są nocnym poceniem się.

Wary występują na ogół spontanicznie., ale czasem występują pod wpływem tzw.  czynników sprzyjających takich, jak  pogoda – (gorąca i wilgotna), gorące pokarmy, używki  - (alkohol, kawa pikantne przyprawy), pobyt w zamkniętych ciasnych pomieszczeniach, stres psychiczny). Większa masa ciała sprzyja występowaniu objawów.

Przyczyna dolegliwości do końca nie została wyjaśniona – ale przypuszcza się, że powodują je zmiany  regulacji hormonalnych pojawiających się w tym okresie życia kobiety ( w tym znaczne obniżenie  hormonów kobiecych – estrogenów).

 

 

Objawy o podłożu psychogennym

O okresie klimakterium mogą występować pewne objawy o podłożu psychogennym.

Należą do nich drażliwość, osłabienie uwagi, nerwowość, utrata zaufania nawet dla bliskich osób, zaburzenia snu,

obniżenie libido, bojaźń, niepokój, zadręczanie się (poczucie winy) – czyli stany depresyjne,  ale też objawy podniecenia – krzykliwość, kłótliwość.  

Estrogeny są hormonami działającymi antydepresyjnie. Objawy te towarzyszą obniżeniu poziomu estrogenów i tarczycy

 

Zaburzenia snu

Zaburzenia snu mogą pojawiać się pod postacią

-       trudności w zasypianiu

-       częstym budzeniem się  - odczuwanym jako całkowity brak snu

-       wczesnym budzeniem się

Objawy są efektem braku progesteronu ( hormonu ciałka żółtego).

 

Zmiany w układzie moczopłciowym

Tkanki układu moczopłciowego – pozbawione wpływu estrogenów ulegają zmianom zanikowym – tzw. atrofii uro-genitalnej.

Przyczyną tego jest pogorszenie jakości tkanki łącznej w wyniku postępującej degradacji włókien kolagenu

 

Dolegliwości związane z atrofią urogenitalną występują u  większości kobiet. Najważniejsze związane z tym stanem dolegliwości to 

·      uczucie suchości pochwy i związane z tym świąd, nawracające infekcje oraz  bolesność i utrata albo znaczne zmniejszenie satysfakcji ze współżycia intymnego

·      wysiłkowe nietrzymanie moczu ( popuszczanie moczu podczas wysiłku, kaszlu, kichania, biegania)

·      zespół nadreaktywnego  pęcherza – konieczność natychmiastowego oddania moczu – w razie wystąpienia parcia z towarzyszącym częstym oddawaniem moczu ( kilkanaście razy dziennie)   oraz  nocnym oddawaniem moczu.

·     

Uczucie suchość pochwy - zanikowe zapalenie pochwy

Na objawy te skarży się nawet ponad 57% kobiet w wieku pomenopauzalnym. Należą do nich suchość pochwy, ból podczas stosunku płciowego, podrażnienia objawiające się swędzeniem  oraz  nierzadko występującym nietrzymaniem moczu.

Dolegliwości spowodowane są zmianami regresyjnymi w obrębie skóry sromu a także pochwy – i zaliczają się do późnych zależnych od niedoborów hormonalnych ojawów zespołu klimakterycznego.

 

 Dochodzi do nich dopiero po kilku latach od zaprzestania miesiączkowania. Niedobóre estrogenów  w tym okresie prowadzi również do znacznego zmniejszenia grubości warstw skóry utraty jej elastyczności i turgoru oraz wysychania śluzówek pochwy, jamy ustnej ( mogącej powodować zaburzenia smaku) a także powiek i gałki ocznej.

Dolegliwości te ustępują często po zastosowaniu hormonalnej terapii zastępczej.

 

Wargi sromowe mniejsze stają się blade – co jest spowodowane zmniejszoną ilością melanocytów w naskórku.

 

Najbardziej charakterystyczna dla niedoboru estrogenów jest atrofia nabłonka pokrywającego błonę śluzową pochwy – prowadzącą do powstawania w niej licznych szczelin.  Mogą one  – w przypadku zaprzestania przez pacjentkę współżycia – doprowadzić do wytworzenia zrostów między ściankami pochwy  ze zwężeniami a nawet zarastaniem pochwy.

Pierwszym objawem jest utrata wilgotności pochwy – prowadząc do dyspareunii (bolesnego współżycia).  Badania wskazuję, że ok.  85 % kobiet w 10 lat po menopauzie   aktywnie współżyje. Następstwem jest niedoborów – albo całkowity brak fizjologicznej flory bakteryjnej – co prowadzi do wzrostu pH w pochwie i  kolonizacji jej patologiczną florą bakteryjną. Ze względu na bliskie sąsiedztwo wyprowadzających dróg moczowych prowadzi to również do  infekcji  w ich obrębie – które  mogą być oporne na leczenie.

 

Leczenie tych dolegliwości  - głównie miejscowe – to stosowanie preparatów kwasu hialuronowego, estrogenów w postaci gałek dopochwowych oraz kremu.

 

Ostatnio – wprowadzona została się nowoczesną metodę leczenia tych dolegliwości metodą tzw.  Laserowej Rewitalizacji Pochwy.  Jest to dość subtelna, precyzyjna i nieinwazyjna (również niebolesna) metoda działania na wnętrze pochwy oraz obszaru jej wnętrza.  Na skutek „ogrzania” tkanek dochodzi do obkurczania się kolagenu w tkance oraz gruntownej regeneracji błony śluzowej i elastycznego obkurczenia ścian pochwy.

Efektem jest odbudowana błona śluzowa pochwy, lepsze jej nawilżenie, zmniejszenie i poprawa elastyczności pochwy –  co skutkuje podniesieniem komfortu życia  ( w tym poprawa jakości i zadowolenia ze współżycia intymnego) - a również redukcja nietrzymania moczu.

 

Nietrzymanie moczu

Dolegliwość ta  dotyka ok. 57 % kobiet. 

Dotyka przede wszystkim – ale nie tylko kobiet w okresie pomenopauzalnym –

a czynnikiem etiologicznym jest  głównie niedobór estrogenów – poza tym zaburzenia statyki narządu rodnego ( np. obniżenie narządu rodnego).

Brak estrogenów prowadzi do zmniejszonej zawartości kolagenu w tkance okołocewkowej i ścianie cewki moczowej ( części proksymalnej – czyli  w okolicy  pęcherza moczowego).

 

Nietrzymanie moczu u kobiet może występować  pod postacią

·      wysiłkowego nietrzymania moczu

·      naglącego nietrzymania moczu ( zespół pęcherza nadreaktywnego)

 

 

Wysiłkowe nietrzymanie moczu

Może pojawić się już  w okresie poprzedzającym menopauzę a nawet u młodszych kobiet po przebytych porodach.  W okresie pomenopauzalnym podan 70 % kobiet  może uskarżać się na tą dolegliwość. Objawia się „popuszczeniem” moczu w rezultacie kichnięcia, kaszlnięcia lub wysiłku fizycznego związanego ze zwiększenie tłoczni brzusznej.

Przyczyną  w okresie po  ustaniu miesiączkowania sa najczęściej zmiany  w  ilości kolagenu w tkance okołocewkowej i w cewce moczowe ( jak opisano wyżej).   Inne przyczyny – to zaburzenia statyki narządu rodnego spowodowane głównie uszkodzeniem struktur tkankowych dna miednicy podczas porodów.

Leczenie tych dolegliwości powinno być poprzedzone procesem diagnostycznym – określającym przypuszczalną przyczynę  WNM.  Do badań tych należą – wywiad lekarski – poszerzony często o badania ankietowe,  badanie ginekologiczne i urologiczne,  badanie  USG przezpochwowe,  badanie moczu,  badanie urodynamiczne.

Zastosowane leczenie  - w zależności od rozpoznania może być:

·      miejscowe   -  estrogeny w postaci globulek lub kremów, Ćwiczenia Kegla, zabiegi typu „neocontrol”

·      pessary uroginekologiczne

·      leczenie operacyjne – TOT, TVT i inne

·      zabiegi Laserowej Rewitalizacji Pochwy – jest to bezbolesny zabieg,  nie wymagający hospitalizacji. Zabieg polega na fototermicznym, nieablacyjnym obkurczeniu ścian pochwy, wzmocnieniu jej ścian, powięzi wewnątrzmiednicznej oraz obszaru ujścia cewki moczowej. Zazwyczaj wystarcza wykonanie jednego zabiegu, aby złagodzić lub usunąć lekkie lub średnio nasilone wysiłkowe nietrzymanie moczu.  W razie potrzeby zabieg można powtórzyć.

 

 

Naglące parcie na mocz – zespół pęcherza nadrektywnego.

Dolegliwości polegając na konieczności oddania moczu bezpośrednio po  odczuciu parcia na mocz – co może sprawić, że kobieta „nie zdąży” dojść toalety.

Dodatkowym objawem jest częste odczuwanie parcia  i oddawanie moczu (nawet kilkunastokrotnie w ciągu dnia oraz kilkukrotnie w nocy).

Leczenie tej dolegliwości  wymaga uprzedniej odpowiedniej diagnostyki  (opisanej powyżej) .

Metody leczenia to  leczenie farmakologiczne ( często  szybko przynoszące ulgę), miejscowa estrogenoterapia, oraz  Laserowa Rewitalizacja Pochwy – metoda opisana powyżej.

 

Osteoporoza

Jest to uogólniona choroba kości charakteryzująca się zmniejszeniem ich masy oraz destrukcją mikroarchitektury – co w efekcie prowadzi do zwiększonego ryzyka złamań.

Najczęściej spotykane złamania to złamania kompresyjne kręgów, złamania  szyjki kości udowej oraz złamania nadgarstka. Ilość złąmań wzrasta 10-cio krotnie między 5 a 7 dekadą życia.

 Najlepszym postępowaniem jest odpowiednia diagnostyka – oraz profilaktyka.

Badanie z wyboru jest tzw. Densytometria – oceniające  ew.  ubytek masy kostnej i wskazujące  ewentualną potrzebę leczenia.

 

Inne działania profilaktyczne to 

·      Ćwiczenia fizyczne odpowiednie dla stymulacji biosyntezy kości

·      Odpowiednie odżywianie – podaż wapnia oraz witaminy D3 w celu umożliwienia odpowiedniej mineralizacji kości

·      Odpowiedni stan hormonalny ustroju – normoestrogenizm w celu zapobiegania nadmiernej utracie kośćca

 

Schorzenia układu krążenia

Bardzo wiele czynników wywiera wpływ na wystąpienie schorzeń ukłądu krążenia. Najczęstszym podłożem zmian chorobowych jest rozwój miażdżycy – powodujący upośledzenie ukrwienia ważnych życiowo narządów.

Najważnieszym badaniem charakteryzującym metabolizm  - a będących w pewnym stopniu wykładnikami miażdżycy to ocena stężenia cholesterolu całkowitego w w surowicy krwi ( prawidłowa wartość poniżej 200 mg/dl – wysoka > 240 mg/dl). Badmy również stężenie frakcji cholesterolu ( LDL i HDL) oraz stężenie trójglicerydów)

Zmniejszenie stężenia estrogenów może prowadzić do rozwoju miażdżycy i chorób układu krążenia.

 

Należy również pamiętać o badaniu stężenia hormonów tarczycy  oraz  regularnym kontrolowaniu ciśnienia tętniczego.

 

Nowotwory i profilaktyka

W okresie około i pomenopauzalnym   zwiększa   się ryzyko wystąpienia nowotworów  - nie tylko narządu rodnego.

Zwiększone ryzyko to obejmuje min.  raka płuc, raka piersi, raka trzony macicy,  raka jajnika oraz  raka szyjki macicy, raka sromu i pochwy.  Należy pamiętać, że nowotwory te mogą występować również w młodszym wieku i profilaktykę powinny stosować też młodsze kobiety.

 

Profilaktyka polega głównie na  wykonywaniu badań profilaktycznych, higienicznym trybie życia, unikaniu używek –  które zwiększają to ryzyko ( palenie papierosów, alkohol).  Ważnym elementem jest też obserwacja i  konsultacja lekarska w razie wystąpienia  niepokojących objawów takich jak -  nieprawidłowe krwawienie z dróg rodnych,  nadmierna ilość wydzieliny z pochwy,  bóle w okolicy podbrzusza, wzdęcia, zaparcia, krwiomocz, wykrycie guzka podczas samokontroli piersi,  zaobserwowanie zmiany na sromie.

Badania profilaktyczne  obejmują schorzenia narządu rodnego – ale powinny też dotyczyć układu krążenia, metabolizmu lipidów  i hormonów tarczycy.

Do badań tych należą:  badanie ginekologiczne, mammografia piersi, badanie USG przezpochwowe, zdjęcie klatki piersiowej, EKG, lipidogram, TSH

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

BADANIA PRENATALNE - czym są i co mogą wskazać

Rodzice poczętego dziecka zawsze pełni są troski o to, czy ich dziecko będzie zdrowe, prawidłowo zbudowane i nieobciążone wadami genetycznymi. Próbą odpowiedzi na te pytania to różne rodzaje badań prenatalnych. Artykuł będzie próbą wyjaśnienia na czym one polegają.

 

Badania prenatalne  to badania płodu przeprowadzone w okresie rozwoju wewnątrzmacicznego.

 

Zadaniem badań prenatalnych jest wykrycie chorób wrodzonych i genetycznych takich jak zespół Downa, wady cewy nerwowej, nieprawidłowości chromosomów. Przeprowadzenie badań prenatalnych (inwazyjnych) zaleca się głównie kobietom ciężarnym po 35 roku życia, pacjentkom z obciążonym wywiadem położniczym ( poronienia, wady wrodzone dzieci w poprzednich ciążach) lub z obciążonym wywiadem rodzinnym ( wady wrodzone dzieci wśród bliskiej rodziny. Badanie mogą też przeprowadzić ciężarne bez żadnych obciążeń – na swoje żądanie. W tym ostatnim przypadku nie są to jednak badania refundowane.

Czytaj więcej...

CIĄŻA - Co robić w typowych dolegliwościach

W okresie ciąży pojawia się u ciężarnych szereg dolegliwości które towarzyszą ciąży.


Już na początku pojawiają się nudności i wymioty. Nieco późnej przyszłej matce towarzyszyć może zgaga, zaparcia czy częstomocz. Nieco później jest tendencja do pojawiania się hemoroidów, żylaków ( głównie kończyn dolnych, skurcze łydek czy też bóle brzucha. Upławy zwykle towarzyszą ciężarnej w okresie całej ciąży.

 

Jak można pomóc sobie samej – a w jakich przypadkach należy bezzwłocznie zgłosić się do lekarza.
W tym artykule omówię te typowe dolegliwości i najprostsze sposobu radzenia sobie z nimi.

Czytaj więcej...

CIĄŻA – planowanie, prowadzenie

Przedmiotem troski każdej kobiety planującej macierzyństwo jest prawidłowe przygotowanie się do ciąży oraz odpowiednie poprowadzenie ciąży. Na czym polegają te procesy? Odpowiedź można znaleźć w wielu podręcznikach napisanych specjalnie dla przyszłych matek, czy też na portalach internetowych. Należy jednak pamiętać, że najlepszym doradcą jest lekarz specjalista położnik – ginekolog, mający odpowiednią wiedzę i doświadczenie. Doradcą może być również wykwalifikowana i doświadczona położna. W krótkim artykule chciałbym przedstawić kilka prostych porad – w dość skondensowanej formie – które mam nadzieję pozwolą pacjentkom prawidłowo planować postępowanie w okresie przed i po koncepcyjnym.

Planowanie ciąży.
Coraz częściej zgłaszają się pacjentki prosząc o przeprowadzenie badania przed planowaną ciążą. Co zaleca się w takim przypadku? Przede wszystkim lekarz prowadzący powinien być poinformowany o wszelkich zdrowotnych ograniczeniach pacjentki – tj o jej historii zdrowotnej. Każda pacjentka, która leczy się w poradni specjalistycznej, powinna poinformować prowadzącego ją lekarza o planowanej ciąży i odpowiednio do jej schorzenia być przygotowana przez odpowiedniego specjalistę np. pacjentka z chorobą serca, padaczką, chorobami krwi, chorobami nerek, układu ruchu etc.

Przygotowania do zajścia w ciążę obejmuję m. in. kontrolę ginekologiczną i stomatologiczną, odpowiednią dietę i aktywność fizyczną, rezygnację z używek, dodatkowa suplementację wybranych witamin (  głównie kwas foliowy oraz witamina D3)  oraz szczepienia,

Niewątpliwie każda kobieta planująca ciążę powinna sprawdzić swój status immunologiczny,  Odporność przeszczepienia nabyta w dzieciństwie często nie wystarcza na całe dorosłe życie - część chorób zakaźnych wymaga podania dawek przypominających. Zapotrzebowanie a szczepienia u osób dorosłych wynika z różnych względów np.epidemiologicznych - ponieważ niektóre zakażenia mają bardzo ciężki przebieg u osób dorosłych. Takie zapotrzebowanie stwarzają również niektóre specjalne stany kliniczne - w tym ciąża. Pamiętać też należy, że nie wszyscy przechorowuję chory wieku dziecięcego - i tym samym nie nabywają odporności na nie. Kobieta w ciąży wymaga szczególnej ochrony - jako profilaktyki swojego zdrowia oraz zdrowia swojego dziecka.

Szczepienia zalecane przed ciążą:

1. szczepienie przeciw ospie wietrznej

2. szczepienie przeciw odrze, śwince, różyczce (MMR)

3. szczepienie przeciw tężcrcowi, błonicy i krzuśćcowi

4. szczepienie przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A i typu B

5. szczepienie przeciwko grypie.

Należy pamiętać też o profilaktycznym zażywaniu kwasu foliowego. Jest to profilaktyka przeciwko występowaniu wad wrodzonych cewy nerwowej płodu. Należy pamiętać, że profilaktyka przewiduje zażywanie 400 mikrogramów kwasu foliowego na co najmniej 3 – 6 miesiący przed planowaną ciążą. Niektóre źródła zalecają podawanie kwasu foliowego nawet przez dłuższy czas. Przyjmować należy ró∑nie witaminę D3 w dawce conajmniej 2000 jednostek dziennie. Oczywiście przed planowaną ciążą powinno wykonać się badanie cytologiczne oraz badanie USG przezpochwowe, wyleczyć stany zapalne i ew. uzupełnić naturalną florę bakteryjną pochwy probiotykiem.

Wskazanym jest wykonanie niektórych badań - jeszcze zanim pacjentka zajdzie w ciążę - na które skieruje pacjentkę jej lekarz.

 

Ciąża

Pacjentki często pytają kiedy powinny zgłosić się do lekarza po raz pierwszy w ciąży. Terminem takim jest czas ok. 2 tyg po zatrzymaniu miesiączki – czyli ok. szóstego tygodnia ciąży. Proszę pamiętać, że czas trwania ciąży liczymy od daty pierwszego dnia ostatniej miesiączki. Podczas pierwszej wizyty lekarz zbiera wywiad, za pomocą badania ginekologicznego ( które może być uzupełnione przez badanie USG ) – określa wiek ciążytermin porodu oraz określa ew zagrożenia ( jeżeli takie istnieją). Przedstawia też pacjentce zalecenia dietetyczne oraz określa potrawy „zakazane”. Te zakazy to profilaktyka skierowana na zapobieganie niektórym groźnym zachorowaniom w ciąży. Do najważniejszych zaleceń należą – unikanie spożywania surowego mięsa (np. tatara, sushi, carpatio, szynka parmeńska), do przyrządzania mięsa ciężarna powinna zakładać rękawiczki, a deseczki wyparzyć po użyciu,   zakaz spożywania surowych jaj (majonez domowej roboty, wyroby cukiernicze z surowych jaj, jaja na miękko, jajecznica sadzona), wyrobów garmażeryjnych wielokrotnie zamrażanych i rozmrażanych – w tym pasztetu i wątróbki, owoców morza, wyrobów z niepasteryzowanego mleka koziego i owczego ( w tym sery pleśniowe, feta itp.). Nie zaleca się też spożywania zielonej herbaty (pewne składniki mogą powodować niektóre wady serca płodu)

Zaleca jest n spożywanie ryb - najlepiej niedużych ryb morskich. Inne - mogą zawierać rtęć - toksyczną dla układu nerwowego płodu.

Lekarz kieruje też pacjentkę na konieczne badania laboratoryjne, do których należą – oznaczenie grupy krwi, poziomu glukozy, przeciwciał przeciwko niektórym chorobom zakaźnym oraz badanie ogólne moczu. Pacjentka jest też ważona, kontrolowane jest ciśnienie tętnicze krwi.

Tak zaopatrzona pojawia się na wizytę po ukończeniu 10-go tygodnia ciąży. Pacjentka jest ważona, mierzone jest ciśnienie tętnicze krwi (jest to stały element każdej z następnych wizyt). Lekarz specjalista bada pacjentkę ginekologicznie, bada piersi, informuje o możliwości wykonania badań w kierunku wad płodu uwarunkowanych genetycznie – omawia tryb życia, propaguje zdrowy tryb życia.

Kolejnym ważnym „kamieniem milowym” jest wykonanie badania USG z oceną rozwoju płodu i określenia stopnia ryzyka wystąpienia niektórych wad spowodowanych nieprawidłowym kariotypem płodu. Badanie takie nazywane też biometrycznym wykonuje się między 11 a 14 –tym tygodniem ciąży. Wynik badania omawiany jest przez lekarza podczas wizyty ok. 15 tygodnia ciąży.

Następna planowana wizyta ma miejsce  ok. 20-go tygodnia. W tym czasie pacjentka kontroluje badanie morfologiczne krwi, moczu oraz wykonuje kolejne badanie biometryczne USG (drugie z 3-ch planowanych w ciąży). W badaniu tym określa się przede wszystkim prawidłowość rozwoju płodu – jego mózgu, serca, nerek, kończyn i innych narządów i masy płodu. Zwykle określić można też płeć płodu.

Bardzo ważnym okresem w ciąży jest 26-sty tydzień ciąży. W tym czasie ciężarna powinna wykonać test przesiewowy tolerancji glukozy (test zwany OGTT – lub test obciążenia 75 g glukozy). Badanie to pozwala na wykrycie cukrzycy ciężarnych i wdrożenie odpowiedniego leczenia – które może mieć ogromne znaczenie dla rozwoju płodu. U pacjentek z ujemnym RH – wykonuje się badanie ew. obecności przeciwciał anty Rh ( badanie takie wykonuje się też ok. 30 tyg. ciąży). W tym czasie ciężarna zachęcana jest do uczestniczenia w szkole rodzenia. Często pacjentki mają o niej błędne wyobrażenie. Może należałoby powiedzieć w sposób bardziej zrozumiały, ze jest to kurs dla kobiet będących pierwszy (ale nie tylko) raz w ciąży – uczący jak zachować się na sali porodowej, aby poród był dla niej wspaniałym wydarzeniem, a nie tylko obawą przed nieznanym. Kursem uczącym jak postępować z dzieckiem po porodzie – po powrocie do domu (co sprawia, że opiekuje się dzieckiem sprawnie, bez obawy i lęku, stanowi również przygotowanie pacjentki do porodu, połogu i karmienia piersią). Szkoła rodzenia uzupełniona jest odpowiednim treningiem praktycznym – w ten sposób omawiane zagadnienia nie są tylko rozważaniami czysto teoretycznymi. Zachęcam bardzo wszystkie przyszłe mamy do skorzystania ze szkoły.

Wizyta ok. 30-go tygodnia ciąży obejmuje wykonanie badania USG pozwalającego na określenie prawidłowości wzrastania płodu(zarówno masy jak i prawidłowości rozwoju poszczególnych narządów).

Zachęca się pacjentkę do szczepień w czasie ciąży - ( jeżeli nie była szczepione w ramach przygotować do ciąży)  - w tym przeciwko grypie, tężcowi, błonicy oraz krztuścowi.  Odpowiednich informacji udzieli lekarz prowadzący ciążę.

Profilaktyka konfliktu serologicznego (RH) - obecnie zaleca się podanie immunoglobuliny anty D już w czasie ciąży -  w okresie 28-30 hbd. 

Obecne rekomendacja  dotyczące prowadzenia ciąży przewidują również wykonanie dwukrotnie podczas ciąży  badania w kierunku depresji ( 11 -14  oraz 33-37 tydz. ciąży. Informacje pacjentki uzyskają u lekarza prowadzącego ciążę.

W ostatnim trymestrze ciąży – w prowadzeniu ciąży zwraca się uwagę z jednej strony na prawidłowy rozwój płodu – ale również na stan zdrowia ciężarnej, ze względu na możliwość wystąpienia niektórych stanów patologii ciąży – w tym niedokrwistości, nadciśnienia indukowanego ciążą, czy też białkomoczu (nazywanego niegdyś gestozą). W tym czasie wykonuje się się badania w kierunku wykrywania niektórych zakażeń, które mogą mieć wpływ na płód ( w tym wykrywanie wirusa wirusowego zapalenia wątroby typu B i V, przeciwciała w kier HIV, WR oraz posiew w kierunku GBS ( tzw. paciorkowców grupy B) – które niewykryte mogą być przyczyną zakażenia okołoporodowego płodu.

W czasie okołoporodowym omawia się z pacjentką tzw plan porodu – w którym pacjentka wyraża swoje preferencje co do warunków i sposobu porodu. Typowo zadawanymi pytaniami w tym okresie ciąży – to : kiedy należy zgłosić się do szpitala celem porodu. Informujemy pacjentki – że zostają otoczone opieką okołoporodową szpitalną od dnia terminu porodu. W tym dniu zgłaszają się do szpitala, gdzie wykonywane jest badanie KTG ( kardio-toko-graficzne) – podczas którego ocenia się dobrostan płodu, bada stopień dojrzałości do porodu szyjki macicy. Jeżeli nie wystąpi akcja porodowa – pacjentka zwykle przyjmowana jest do szpitala w ósmej dobie po terminie porodu – ale zależy to od zasad stosowanych w poszczególnych szpitalach.

Pacjentka natomiast pilnie powinna zgłosić się do szpitala, jeżeli wystąpi jedna z następujących okoliczności:

  • przestanie odczuwać ( lub słabiej odczuwa) ruchy płodu,
  • zaobserwuje bardzo intensywne ruchy.

Pilnego zgłoszenia się do szpitala wymaga też 

  • odejście płynu owodniowego (wód płodowych)
  • krwawienie z dróg rodnych,
  • pojawienie się czynności skurczowej macicy – lub pojawienie się długiego, nieustępującego skurczu, wystąpieniu nagłych bólów głowy ( szczególnie połączonych z zaburzeniami widzenia), 
  • bólów w podbrzusza i nagłej zwyżki ciśnienia tętniczego (jeżeli pacjentka sama mierzy sobie ciśnienie).

Dobra i systematyczna współpraca z lekarzem specjalistą położnictwa i ginekologii sprawia, że ciąża jest dla kobiety miłym czasem oczekiwania na dziecko – a poród – do którego jest przygotowana wielkim i wspaniałym przeżyciem.

 

 

WITAMINA D3 - dlaczego warto przyjmować

Witamina D3 odgrywa niezmiernie istotną rolę w ciąży  - ponieważ reguluje transkrypcję genów  oraz rozwoju naczyń krwionośnych podczas podczas procesu zagnieżdżenia zarodka a jamie macicy. Zauważono  związek pomiędzy niedoborem  witaminy D3 u ciężarnej, a występowaniem powikłań ciąży oraz zaburzeniami rozwoju płodu.

Zwraca się również uwagę na związek pomiędzy odpowiednim stężeniem witaminy D w okresie płodowym  i wczesnego dzieciństwa, a długofalowym programowaniem zdrowia człowieka.

Kobiety ciężarne przyjmujące codziennie preparaty witaminy D mają istotnie wyższe stężenie tej witaminy w osoczu w stosunku do osób nieprzyjmujących tejże.

Suplementacja witaminą D zmniejsza ryzyko wystąpienia stanu przedrzucawkowego oraz porodu przedwczesnego.

Obecnie suplementowanie witaminą D uważane jest za bezpieczną profilaktykę powikłań ciąży oraz okresu noworodkowego.

Uważa się, że niedobór tej witaminy może stanowić czynnik ryzyka rozwoju endometriozy, mięśniaków macicy czy też zespołu policystycznych jajników, niepłodności oraz obniżenia rezerwy jajnikowej. Zgodnie z wytycznymi  dla Europy Środkowej z 2013 r. rekomenduje się suplementowanie witaminą D3 w populacji zdrowych kobiet w wieku rozrodczym w dawkach 800-2000j.m. od września do kwietnia - lub przez cały rok, jeśli w okresie letnim nie ma zapewnionej odpowiedniej skórnej syntezy.  U kobiet podczas ciąży zaleca się dawki 1500-2000 j.m.

Badanie epidemiologiczne w Polsce donoszą, że blisko 70% badanych charakteryzuje się niedoborem witaminy D3. Może to mieć szczególne znaczenie w rozrodczym okresie życia kobiety.

Witamina D, zwana także witaminą słońca, to jeden z najważniejszych składników, których potrzebuje nasz organizm. Jej niedobór objawia się m.in. większą podatnością na różne infekcje. Wit. D zwiększa produkcję przeciwciał i substancji o charakterze bakteriobójczym

Badania mówią o tym, że osoby, które mają prawidłowy poziom tej witaminy chorują o 50 proc. rzadziej niż ci, którzy cierpią na jej niedobory. Witamina D działa antydepresyjnie, wzmacnia układ kostno-stawowy i mięśnie. W przypadku jej zbyt niskiego poziomu mogą pojawić się stany zapalne skóry, spojówek, a nawet bóle mięśniowe.

Niedobór witaminy D w organizmie ciężarnej może zwiększać ryzyko ADHD u dziecka – wynika z pierwszego, prowadzonego na dużą skalę badania na ten temat.

Prawidłowy poziom witaminy D u osoby dorosłej powinien wynosić 30-80 ng/ml, a w przypadku dzieci 20-60 ng/ml1.

 

Niedobory witaminy D mogą zwiększać podatność na wirusy