20 marca 2020 

Proszę mieć na uwadze, że informacje podane tutaj są oparte na bardzo małej liczbie przypadków kobiet w ciąży z infekcją COVID-19, a nowe informacje pojawiają się każdego dnia. Zachęcamy do rozmów z waszymi lekarzami i położnymi w celu uzyskania najbardziej aktualnych informacji. 

Co to jest COVID-19? 

COVID-19 jest infekcją wywołaną przez koronawirusa. Wirus ten jest patogenem podobnym do wielu wirusów, które powodują zwykłe przeziębienie. Różnica polega na tym, że choć większość ludzi nie odczuwa objawów silniejszych niż przy zwykłym przeziębieniu, to osoby z innymi problemami zdrowotnymi, takimi jak choroby płuc lub cukrzyca, są bardziej narażone na cięższy przebieg choroby i rozwinięcie poważnych chorób płuc. 

Osoby z COVID-19 zwykle mają gorączkę, kaszel lub duszność. W przypadku nasilenia objawów, mogą one mieć poważny problem z oddychaniem, co wymaga przyjęcia do szpitala lub nawet oddziału intensywnej terapii. 

Jak roznosi się wirus? 

Wirus wywołujący COVID-19 roznosi się głównie przez kontakt z osobą zarażoną i chorą lub poprzez kontakt z przedmiotami, na które ta osoba kichała, kasłała, lub których dotykała. 

Wirusa można znaleźć w ślinie lub wydzielinach z kataru. 

Wirus dostaje się do organizmu poprzez kontakt z ustami, nosem lub oczami. 

Jak mogę uniknąć rozchorowania się na COVID-19? 

Regularne mycie rąk po kontakcie z przedmiotami poza domem i unikanie dotykania twarzy rękami to najlepsze sposoby, aby uniknąć zachorowania. 

Dobrym sposobem uniknięcia zakażenia jest też utrzymywanie dystansu społecznego (przebywanie w odległości co najmniej 2 metrów od innych osób) i spędzanie jak najwięcej czasu w domu. 

Aby zapobiec przenoszeniu wirusów na inne osoby, ludzie powinni kichać lub kaszleć, zakrywając usta zgiętą w łokciu ręką (wewnętrzną częścią łokcia), a nie dłonią. 

 Czy powinnam unikać chodzenia do szpitala lub spotykania się z moim lekarzem lub położną? 

Podczas ciąży zalecanych jest wiele wizyt z lekarzem i położną, a te spotkania są ważne dla zdrowia zarówno twojego jak i dziecka, a można z nich zrezygnować tylko po omówieniu tego z lekarzem lub położną. 

Niektóre wizyty mogą odbyć się przez telefon lub wideo rozmowę. 

Twój lekarz lub położna rozważą, czy jest to dla ciebie dobre rozwiązanie. Jeżeli wystąpią problemy podczas ciąży, nie wahaj się skontaktować z lekarzem lub położną i omówić z nimi najlepszy sposób zapewnienia ci opieki. Kiedy udajesz się do przychodni lub szpitala pamiętaj o regularnym myciu rąk po dotykaniu przedmiotów, unikaj dotykania twarzy rękoma i postaraj się zachować odstęp co najmniej 2 metrów od innych ludzi w poczekalni. Powinnaś umyć też ręce przed wyjściem z przychodni. 

Jeżeli masz kaszel, miej założoną maskę w momencie przyjazdu do szpitala lub przychodni i niezwłocznie poinformuj kogoś o swoich objawach, najlepiej jeszcze przed przyjazdem, żeby oczekując na ciebie, mogli się lepiej przygotować. 

Jeśli jesteś chora na COVID-19 i masz zarezerwowaną planową wizytę, skontaktuj się z lekarzem lub położną, aby sprawdzić czy lepiej przyjść czy przenieść wizytę na później. 

Czy zachorowanie na COVID-19 w ciąży jest dla mnie niebezpieczne? 

Mamy bardzo mało informacji o kobietach w ciąży, które zachorowały na COVID-19. Jesteśmy przekonani, że najlepiej unikać zachorowania. 

Na podstawie niewielu informacji, które posiadamy, wydaje się, że kobiety w ciąży nie chorują ciężej na COVID-19 w porównaniu z kobietami w tym samym wieku, które nie są w ciąży. Kobiety z innymi chorobami, w szczególności z problemami płucnymi, nadciśnieniem, cukrzycą lub HIV są bardziej narażone na cięższy przebieg COVID-19. W przypadku takich schorzeń, możesz wymagać dodatkowej opieki medycznej w trakcie ciąży. 

Większość zdrowych kobiet w ciąży, u których wynik testu jest pozytywny, będzie pod opieką lekarską w domu, ale należy je zbadać, jeśli tylko objawy zaczną się nasilać. Niezwłoczna ocena lekarska chorej, u której nasilają się objawy jest najlepszym sposobem na zapobieganie poważnym powikłaniom dla matki i ciąży. Lekarze mogą zalecić badanie rentgenowskie. Czasami niezbędne jest leczenie kobiet w ciąży, które chorują ciężej. 

W leczeniu pacjentek w ciąży, powinno się podjąć się wszelkie niezbędne środki, aby zapewnić możliwie maksymalne bezpieczeństwo matki i dziecka. U pacjentek, które bardzo ciężko chorują i muszą przebywać w szpitalu, występuje wyższe ryzyko wcześniejszego porodu i powinny być ściśle obserwowane. W przypadku gorączki zaleca się stosowanie acetaminofenu lub paracetamolu, które są bezpiecznymi lekami w ciąży. 

Czy istnieje niebezpieczeństwo dla mojego dziecka, jeżeli zachoruje na COVID-19 w ciąży? 

Wirus nie wydaje się przechodzić z matki na dziecko podczas ciąży. Nie ma dowodów, że zwiększa on ryzyko wad wrodzonych, ale wiedzę tę opieramy na niewielkiej liczbie przypadków ciężarnych, które już urodziły dzieci, a chorowały na COVID-19 w najbardziej niebezpiecznym czasie w ciąży. 

Wysoka gorączka około 6 tygodnia ciąży, czyli 4 tygodnie po zapłodnieniu może wiązać się ze zwiększonym ryzykiem dla prawidłowego rozwoju kręgosłupa i mózgu płodu. 

Ryzyko nie jest charakterystyczne tylko dla COVID-19, ale dla każdej choroby przebiegającej z gorączką i jest ono bardzo niskie. 

Około 2 na 1000 dzieci kobiet z gorączką we wczesnej ciąży może mieć wyżej wspomniane wady wrodzone, w porównaniu z 1 na 1000, które nie miały gorączki we wczesnej ciąży. W sytuacjach zakażenia COVID-19, aby ocenić rozwój płodu - rekomendowane jest badanie ultrasonograficzne między 18-22 tygodniem ciąży. 

Najbardziej ryzykowaną sytuacją dla dziecka jest, gdy się bardzo rozchorujesz i w wyniku tego zacznie się poród długo przed terminem, lub gdy lekarze i położne zalecą wcześniejszy poród ze względu na niebezpieczeństwo dla dziecka spowodowane nasileniem choroby u ciebie. 

Im bliżej terminu porodu, tym niższe jest ryzyko dla dziecka. Jeżeli masz COVID-19 i jesteś w porodzie, twoje ciało może nie przyjmować wystarczających ilości tlenu tak, jakby to zwykle robiło. To może spowodować, że dziecko będzie miało większe trudności z radzeniem sobie podczas porodu. W tych regionach świata, gdzie to jest możliwe, rekomenduje się poród w warunkach szpitalnych. Pozwola to na ciągły nadzór nad dzieckiem i wykonanie cięcia cesarskiego, kiedy jest ono potrzebne. Na obecną chwilę nie ma powodów, aby rekomendować cięcie cesarskie zamiast porodu siłami natury, gdy matka ma COVID-19, chyba że istnieją inne wskazania. 

Niektóre badania z podobnymi wirusami sugerują, że dziecko może nie rosnąć prawidłowo w wyniku przebycia przez matkę infekcji takiej jak COVID-19. 

Większość ekspertów rekomenduje badanie ultrasonograficzne w czasie co najdalej dwóch do czterech tygodni po przebyciu infekcji, aby potwierdzić, że dziecko rośnie dobrze. Rekomenduje się też, aby regularnie powtarzać badania ultrasonograficzne co dwa - cztery tygodnie do końca ciąży w celu oceny wzrastania płodu. 

Czy zachorowanie na COVID-19 w krótkim czasie po porodzie jest niebezpieczne dla mojego dziecka? 

Nie ma jednoznacznych danych czy matki z COVID-19 powinny być izolowane od swoich dzieci. W zależności od regionu świata - zalecenia różnią się, bo są zależne o lokalnych możliwości i sytuacji związanej z COVID-19. Często sugeruje się, że możesz przebywać ze swoim 

dzieckiem, jeżeli się dobrze czujesz. W niektórych okolicznościach rozdzielenie z dzieckiem jest konieczne. Zaleca się zapytać swojego lekarza lub położną, czy taka sytuacja dotyczy ciebie. Musisz uważać, żeby nie przekazać wirusa dziecku. Najlepiej robić to poprzez mycie rąk przez dotykaniem dziecka, nie dotykanie twarzy dziecka oraz unikanie kasłania i kichania na dziecko lub noszenie maski podczas czynności pielęgnacyjnych przy dziecku. Kiedy nie zajmujesz się dzieckiem bezpośrednio (np. kiedy dziecko śpi) postaraj się być oddalona od niego o co najmniej 2 metry, aby zmniejszyć ryzyko zarażenia. 

Czy mogę karmić piersią, jeżeli mam COVID-19? 

Mleko tylko kilku kobiet zakażonych COVID-19 było przebadane i nie stwierdzono w nim obecności wirusa. Dlatego wydaje się, że karmienie piersią jest bezpieczne dla twojego dziecka. Musisz jednak uważać, aby nie przekazać wirusa dziecku. Najlepiej robić to poprzez mycie rąk przez dotykaniem dziecka, nie dotykanie twarzy dziecka, unikanie kasłania i kichania na dziecko oraz zakładanie maski podczas karmienia piersią. Kolejną dobrą opcją jest odciąganie mleka laktatorem lub ręcznie, aby mogła je nakarmić osoba, która nie jest chora. Pamiętaj o umyciu rąk przed odciągnięciem mleka. 

Co, jeżeli któryś z domowników rozwinie objawy COVID-19 po narodzinach mojego dziecka? 

Jeżeli osoby zakażone COVID-19 są zaangażowane w opiekę nad twoim dzieckiem, to powinny one uważać, aby go nie zakazić. Najlepiej robić to poprzez mycie rąk przed dotykaniem dziecka, nie dotykanie twarzy dziecka, unikanie kasłania i kichania na dziecko i noszenie maski podczas opieki nad dzieckiem. Jeżeli nie muszą być blisko dziecka, to powinni cały czas utrzymywać dystans 2 metrów. Pamiętaj o myciu rąk przed zajmowaniem się dzieckiem nawet, jeśli nie jesteś chora, ponieważ dotykałaś przedmiotów w domu, które mogły mieć kontakt z wirusem. Ty również powinnaś trzymać się 2 metry od osób chorych i myć ręce regularnie, aby zapobiegać zakażeniu się. Ostatnie badania pokazują, że jeżeli przeszłaś już infekcję COVID-19, to twój organizm powienien zwalczyć wirusa bez ponownego zachorowania. Biorąc to pod uwagę, wciąż zaleca się mycie rąk przed dotykaniem dziecka, jako najlepszy sposób zapobiegania przeniesieniu wirusa od chorej osoby lub z przedmiotów, które zakażony dotykał. 

Pytania, które powinnaś zadać lekarzowi lub położnej, ponieważ są różnice w wytycznych pomiędzy krajami: 

·  Zostałam narażona na kontakt z kimś, kto ma objawy COVID-19. Czy powinnam mieć wykonany test 

·  Mam objawy COVID-19. Czy powinnam mieć wykonany test? 

·  Czy powinnam wraz z moją rodziną izolować się w domu? 

·  Przechorowałam COVID-19 w ciąży. Kiedy powinnam mieć badanie   ultrasonograficzne sprawdzające zdrowie dziecka? 

·  Czy powinnam być odizolowana od mojego noworodka po porodzie, jeżeli jestem 

chora? 

Jaki jest cel hormonalnej terapii menopauzalnej (HTM). 

Nadrzędnym celem HT jest poprawa jakości życia kobiet poprzez łagodzenie i/lub eliminację objawów menopauzalnych – oraz profilaktykę odległych następstw niedoboru estrogenów.

HTM jest indywidulanym wyborem w aspekcie poprawy jakości życia i priorytetów zdrowotnych - a decyzja o jej wdrożeniu uwzględnia stan zdrowia kobiety, jej priorytety, określone dla niej korzyści, czynniki ryzyka i potencjalne zagrożenia.

Jakie są wskazania do zastosowania HTM

1.     Objawy menopauzalne – odczuwalne przez większość kobiet – takiej jak uderzenie gorąca, poty - czyli tzw.  objawy wasomotoryczne zwłaszcza te o umiarkowanym i dużym nasileniu.

2.     Objawy tzw. pomenopauzalnego zespołu urogenitalnego objawiające się suchością pochwy, bolesnym, częstym oddawaniem moczu, parcia naglące na mocz, nawracające stany zapalne pochwy i pęcherza moczowego.

3.     Przedwczesna menopauza

4.     Osteoporoza – zapobieganie i leczenie – zwłaszcza u kobiet do 60 rż. 

5.     Zapobieganie zaburzeniom ogólnoustrojowym związanych z niedoborem estrogenów - które nasilają się w okresie pomenopauzalnym. Zmniejszenie ryzyka chorób układu sercowo – naczyniowego, cukrzycy, zespołu metabolicznego, choroby Alzheimera, choroby Parkinsona.   Ważnym warunkiem jest rozpoczęcie terapii okołomenopauzalnym lub najpóźniej w okresie pierwszych lat po ostatniej miesiączce.

 Jak HTM wpływa na mózg?

Struktury i funkcje mózgu są wrażliwe na estrogeny, które działają ochronnie na komórki nerwowe.  Regulują też system bioenergetyczny mózgu - zwiększając wychwytywanie glukozy i podtrzymywanie w mózgu wykorzystanie energii z glukozy. Przy niedoborze estrogenów wytwarza się tzw. stan hipometaboliczny w mózgu, co oznacza niedostateczne zaopatrzenie w glukozę mózgu i konieczność czerpania energii z przemian lipidów – co sprzyja rozwojowi choroby Alzheimera.

Jak HTM wpływa na metabolizm?

Estradiol zwiększa wychwyt glukozy przez różne tkanki. Po podaniu tego zwiększa się wrażliwość na insulinę. U kobiet z cukrzycą przyjmujących leczenie hormonalne w okresie menopauzalnym podwyższone stężenie glukozy, insuliny i lipidów ulegają poprawie w stosunku do kobiet niestosujących hormonów. 

Estrogeny działają również poprzez wpływ na inne struktury mózgu – w tym na podwzgórze – pobudzając ośrodek hamowania łaknienia i hamują ośrodek łaknienia.

Mają również wpływ na rozkład tkanki tłuszczowej. 

Kobiety z niedoborem estrogenów częściej przybierają na wadze i dochodzi u nich do przebudowy tkanki tłuszczowej na korzyść tkanki brzusznej.  Niedobór estrogenów przyczynia się do wzrostu masy ciała po menopauzie.

Estrogeny a działanie kardioprotekcyjne 

Terapia estrogenowa rozpoczęta w optymalnym okresie tj. poniżej 60 rż, lub mniej niż 10 lat po ostatniej miesiączce wpływa korzystnie na czynność naczyń, stężenie cholesterolu oraz metabolizm węglowodanów – co zmniejsza ryzyko choroby wieńcowej, zawału serca. Rozpoczęcie terapii w późniejszym okresie niestety może prowadzić do zaostrzenia częstości występowania choroby wieńcowej.

Jak HTM działa w prewencji i leczeniu osteoporozy

Hormonalna terapia menopauzy jest skuteczną i właściwą metodą zapobiegania osteoporozie u kobiet przed 60 rż i/lub do 10 lat po menopauzie.

Terapia ta jest też postępowaniem w zapobieganiu i leczeniu kobiet z przedwczesną menopauzą oraz do 60 rż.  Estrogeny zmniejszają ryzyko złamań kręgosłupa, szyjki kości udowej i innych złamań. Wpływają korzystnie na gęstość masy kostnej. Efekt utrzymuje się przez cały czas terapii i zanika po odstawieniu suplemantacji.

Jakie są bezwzlędne  przeciwskazania do  Hormonalnej terapii menopauzalnej

O przeciwskazaniach najlepiej porozmawiać ze swoim lekarzem. Ty niemniej należy wspomnieć, że HTM jest przeciwskazana szczególnie w przypadkach nieprawidłowych  krwawień z narządu rodnego, wysokiego ryzyka choroby zatorowo – zakrzepowej, źle kontrolowanego nadciśnienia tętniczego, przebytego zawału serca, przebytego udaru mózgu, , aktywnych chorób wątroby oraz estrogenozależnej choroby nowotworowej.

Czy HTM zwiększa ryzyko raka piersi ?

Prawdopodobny wzrost ryzyka rozwoju raka piersi pod wpływem  hormonalnej terapii menopauzalnej jest mały (< 1 przypadek/1000 kobiet na rok) i jest porównywalny do ryzyka wywołanego przyrostem masy ciała po menopauzie o 5 kg, czy spożywanie wysokoprocentowych napojów alkoholowych.

Nie zaleca się stosowania HTM u kobiet po leczeniu raka piersi.

  HTM u kobiet po wycięciu macicy.

U pacjentek po wycięciu macicy HTM polega na ciągłym podawaniu estrogenów i nie ma żadnego uzasadnienia do stosowania terapii estrogenno - progestagenowej .

Jak długo można stosować HTM  

Dawka i czas trwania HTM powinna być indywidualizowana, zależnie od celów terapii i względów jej bezpieczeństwa. 

Jakie są formy farmakologiczne HTM

Pacjentka może przyjmować HTM w formie doustnej (tabletki) lub w formie przezskórnej (plasterki, żel lub spray).  Odpowiedni dobór terapii zostanie zaproponowany przez lekarza prowadzącego – na podstawie badania pacjentki oraz indywidualnych, wskazań, czynników ryzyka do terapii – ale też preferencji pacjentki. 

Czy istnieją skuteczne alternatywy do Hormonalnej Terapii Menopauzalnej np. w postaci terapii roślinnych?

Wyniki badań naukowych wskazują na brak jednoznacznych dowodów na skuteczność leków roślinnych – ale jednocześnie brak dowodów na ich nieskuteczność.  

Zespół ekspertów Polskiego Towarzystwa Menopauzy i Andropauzy uważa, że warto rozważyć zastosowanie fitoestrogenów u kobiet, których jakość życia uległa istotnemu pogorszeniu z powodu objawów związanych z menopauzą, a które nie mogą – lub nie chcą stosować HTM opartej na podawaniu systemowym estrogenów lub/i progestegenów.

Opracowano na podstawie  pracy Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Menopauza i Andropauzy

Zakażenia bakteryjne, wirusowe i pasożytnicze, które wystąpią u kobiety w ciąży mogą być groźne dla ciężarnej, a także wywołać zakażenie płodu i noworodka.

Niebezpieczne dla matki mogą być infekcje wywołane przez Neisseria meningitidis (meningokoki), Streptococcus pneumoniae (pneumokoki), wirus zapalenia wątroby typu B (HBV) i inne.

Zakażenia wewnątrzmaciczne najczęściej są spowodowane przez wirusy cytomegalii, różyczki, rzadziej ospy wietrznej i półpaśca, grypy, opryszczki pospolitej, enterowirusy.

Wielu ginekologów i lekarzy rodzinnych po kontakcie z chorobą zakaźną zalecają uodpornienie bierne, polegające na stosowaniu u ciężarnych po kontakcie z chorobą zakaźną (w szczególnych sytuacjach) preparatów immunoglobulin. Uodpornienie bierne nie wiąże się z ryzykiem dla płodu.

Szczepienie kobiet w ciąży może zapewnić ochronę przed ciężkimi chorobami zakaźnymi zarówno samej zaszczepionej, jak i jej dziecku.

Zapobieganie zakażeniu poprzez szczepienie kobiet w czasie ciąży zmniejsza ryzyko kontaktu dziecka z daną chorobą, wpływa na zwiększenie stężenia swoistych matczynych przeciwciał transportowanych przezłożyskowo i chroni niemowlę w okresie jego wrażliwości na zachorowanie.

Korzyści związane ze szczepieniem kobiety w ciąży są większe niż teoretyczne ryzyko z tym związane, jeżeli istnieje możliwość ekspozycji na chorobę zakaźną, która zagraża zdrowiu matki lub noworodka.

Toksoidy oraz inaktywowane szczepionki przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe są bezpieczne i nie powodują powikłań ani u matki, ani u płodu.

Zalecenia dla kobiet w okresie prokreacyjnym

Kobietom w okresie prokreacyjnym proponuje się wykonanie szczepień ochronnychprzed planowaną ciążą.

Do najczęściej zalecanych wówczas szczepionek należą szczepionki przeciwko różyczce (profilaktyka zespołu różyczki wrodzonej), a także wirusowemu zapaleniu wątroby typu B.

Szczepionka przeciwko odrze, śwince i różyczce

Obecnie coraz rzadziej stosuje się w programach szczepień ochronnych szczepionki monowalentne przeciwko odrze, śwince i różyczce. Dostępne są szczepionki skojarzone, zawierające żywe, atenuowane wirusy odry świnki i różyczki (MMR). Szczepionka MMR nie może być podawana kobietom, które wiedza, że są w ciąży.

Ponieważ istnieje ryzyko, w zasadzie teoretyczne, niepożądanych działań żywych wirusów na płód zaleca się zachowanie odstępu między szczepieniem, a zajściem w ciążę co najmniej przez 4 tygodnie

Obecnie wobec braku monowalentnej szczepionki przeciwko różyczce, zaleca się szczepienia skojarzoną szczepionką przeciwko odrze, różyczce i śwince.

Szczepionka przeciwko ospie wietrznej

Zachorowanie na ospę wietrzną w I i II trymestrze ciąży może skutkować zespołem ospy wietrznej wrodzonej (z wadami wrodzonymi kończyn, ośrodkowego układu nerwowego). Groźne dla noworodka jest zachorowanie matki w okresie okołoporodowym, szczególnie od 5 dni przed porodem do 2 dni po porodzie. Noworodek wymaga wówczas podania swoistej immunoglobuliny. Ospa wietrzna u ciężarnej może przebiegać ciężko, z powikłaniami. W 10-20% ciężarnych chorujących na ospę wietrzną rozwija się ospowe zapalenie płuc z dużym ryzykiem zgonu.

Dostępna w Polsce szczepionka przeciwko ospie wietrznej zawiera żywe, atenuowane wirusy ospy wietrznej. Nie znane są efekty działania szczepionki na płód. Tym niemniej nie należy szczepić kobiet w ciąży

Szczepienia dla kobiet w ciąży przeciwko wybranym chorobom zakaźnym

Zgodnie z zaleceniami Amerykańskiego Komitetu Doradczego ds. Szczepień (ACIP) w przypadku szczepienia kobiety w ciąży należy wziąć pod uwagę korzyści wynikające ze szczepienia oraz ryzyko dla płodu i ciężarnej związane z chorobą i jej powikłaniami. Zalecenia ACIP mogą pomóc w podjęciu decyzji o podaniu szczepionki kobiecie w ciąży i ściśle określają jakie szczepienia przeprowadzić, o ile nie wykonano ich__wcześniej.

Ryzyko wywołania uszkodzenia płodu po zaszczepieniu kobiety w ciąży jest praktycznie teoretyczne.

·         Nie istnieją dowody potwierdzające możliwość uszkodzenia płodu po zaszczepieniu w ciąży inaktywowanymi szczepionkami bakteryjnymi, wirusowymi lub zawierającymi toksoidy.

Generalnie nie zaleca się szczepienia szczepionkami żywymi, ponieważ istnieje teoretyczne ryzyko przeniesienia wirusa szczepionkowego na płód. Jeśli kobieta w ciąży zostanie zaszczepiona (nieświadoma, że jest w ciąży) żywą szczepionką lub zajdzie w ciążę przed upływem 4 tygodni od szczepienia powinna być poinformowana o potencjalnym wpływie tej szczepionki na płód. Ale nigdy taka sytuacja nie może być wskazaniem do przerwania ciąży.

ACIP zaleca szczepienia kobiet w ciąży przeciwko grypie i krztuścowi

Szczepionka przeciwko grypie (inaktywowana)

·         Grypa u kobiet w ciąży może przebiegać ciężko, być przyczyną hospitalizacji i zgonów. Opisywano poronienia, porody przedwczesne i zakażenia wrodzone u noworodków.

Inaktywowane szczepionki przeciwko grypie zawierają rozszczepione wiriony (split) lub hemaglutyninę i neuraminidazę – antygeny powierzchniowe wirusów grypy (subunit). Zazwyczaj lekarze zalecają szczepienie przeciwko grypie od drugiego trymestru ciąży, aby uniknąć ewentualnego związku samoistnych poronień ze stosowaniem szczepionki w pierwszym trymestrze ciąży.

·         Kobiety ciężarne należące do grupy podwyższonego ryzyka powikłań w przebiegu grypy powinny być szczepione niezależnie od okresu ciąży.

Opublikowano badania dotyczące immunizacji ciężarnych kobiet, w których wykazano bezpieczeństwo tej formy profilaktyki. Nie ma przeciwwskazań do szczepienia matek karmiących dziecko piersią.

Szczepionka przeciwko krztuścowi, błonicy i tężcowi dTpa

Krztusiec jest chorobą wysoce zaraźliwą, najgroźniejszą u dzieci najmłodszych, głównie w pierwszych 6 miesiącach życia. Ryzyko zgonu z powodu krztuśca jest w tej grupie wiekowej najwyższe. Badania epidemiologiczne wyraźnie wskazują, że najczęściej źródłem zakażenia dziecka jest najbliżej otoczenie, głównie matka.

Aby zmniejszyć to ryzyko ACIP zaleca szczepienia dTpa kobietom między 27. a 34. tygodniem ciąży (każdej ciąży, niezależnie od wcześniejszych szczepień dTpa). Ma to zapewnić ochronę noworodka i niemowlęcia poprzez zwiększenia stężenia przeciwciał matczynych. W Polsce dostępne są szczepionki dTap.

Szczepionka przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (HBV)

Szczepionka nie zawiera żywych wirusów, a jedynie oczyszczony antygen powierzchniowy (HBsAg) wirusa zapalenia wątroby typu B. Podanie szczepionki nie wywołuje choroby i nie jest niebezpieczne dla płodu.

Zakażenie HBV może spowodować ciężką chorobą u matki jak i przewlekłe zakażenie dziecka. Dlatego ciąża i karmienie piersią nie są przeciwwskazaniem do szczepienia. Szczepienie przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B jest szczególnie zalecane kobietom w ciąży w przypadkach wysokiego narażenia na HBV. Nie ma zaleceń dotyczących wymaganego odstępu między szczepieniem a zajściem w ciążę. Z uwagi jednak na unikanie każdych dodatkowych bodźców w początkowym okresie ciąży, szczepienie zwykle zaczyna się od drugiego trymestru ciąży. Nie ma przeciwwskazań do szczepienia kobiet w okresie karmienia piersią.

Szczepionka przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A (HAV)

Bezpieczeństwo stosowania szczepionki przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A nie było dotychczas ustalone. Głównym składnikiem szczepionki są inaktywowane formaldehydem wirusy HAV. Przypuszcza się więc, że ryzyko wpływu tego szczepienia na płód można teoretycznie ocenić jako niskie. Podanie szczepionki powinno być rozważone w sytuacji narażenia na zachorowanie, zwłaszcza u kobiet podróżujących w tereny endemiczne wirusowego zapalenia wątroby typu A.

Uodpornienie bierne przy użyciu immunoglobuliny nie jest związane z ryzykiem dla płodu. Immunoglobulina może być podana zarówno po jak i przed ekspozycją na HAV.

Szczepionka przeciwko tężcowi i błonicy

Osoby dorosłe są szczepione szczepionką Td zawierającą toksoid tężcowy i toksoid błoniczy.

·         Szczepionka Td jest rutynowo zalecana kobietom w ciąży.

Ciężarne, które nie otrzymały dawki przypominającej po 10 latach od ostatniego szczepienia, powinny być zaszczepione pojedynczą dawką przypominającą. Kobiety dotychczas nie immunizowane lub szczepione częściowo przeciwko tężcowi, powinny mieć zalecone pełne szczepienie. Jakkolwiek nie stwierdzono teratogennego działania toksoidu tężcowego i toksoidu błoniczego, aby zminimalizować teoretyczne raczej działania niepożądane lepiej stosować szczepienie od drugiego trymestru ciąży. Można w miejsce szczepionki Td zastosować preparat dTpa.

Podsumowanie:  szczepienia kobiet w ciąży i w okresie przedciążowym

Wymienione wyżej trzy szczepionki  ( przeciwko WZW-B, Grypie, Błonicy, Tężcowi oraz Krztuśćcowi należą do „nieżywych”, dlatego są bezpieczne także dla kobiet będących już w ciąży.

Ciąża stanowi natomiast przeciwwskazanie do podawania szczepionek „żywych”, dlatego kobietom planującym zajście w ciążę należy podać szczepionki przeciwko odrze, śwince, różyczce (MMR) oraz ospie wietrznej (VZV). Kobiety niebędące w ciąży, którym podano szczepionki „żywe” (MMR, VZV), należy poinformować o konieczności unikania zajścia w ciążę co najmniej przez 4 tygodnie.

Przeciwwskazane kobietom w ciąży są szczepienia przeciwko odrze, śwince, różyczce, ospie wietrznej, gruźlicy i grypie (wyłącznie żywa szczepionka!).

Zachęcamy kobiety, które nie są w ciąży do szczepień nie tylko siebie, ale i członków ich rodzin. Ponieważ głównie kobiety odpowiadają za kondycję zdrowotną rodziny.

Źródła

1. Główny Inspektorat Sanitarny „Szczepienia kobiet planujących ciążę i szczepienia w czasie ciąży” 16.02.2015 Dr n. med. Ewa Duszczyk

2.Jakie szczepienia sprawdzić i wykonać przed planowaną ciążą, a które w trakcie ciąży? 2018.11.29dr n. med. Hanna Czajka, Wydział Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego, Poradnia Chorób Zakaźnych w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym im. św. Ludwika w Krakowie 

              Dolegliwości sromu są częstą przyczyną wizyt w gabinecie ginekologicznym.  Istnieje wiele chorób, które mogą je powodować.  Część z nich możemy  szybko rozpoznać, część wymaga dodatkowych badań, ale są też i takie, których przyczyn nie można dociec.

Należy wówczas pomyśleć o wulwodynii.

Wulwodynia (od słowa vulva – srom,  i dyne – ból) jest chorobą z wykluczenia innych nieprawidłowości na sromie, w pochwie, które mogą wywoływać ból, świąd, pieczenie, nadwrażliwość wejścia do pochwy, łechtaczki czy okolicy odbytu i  jak każdy inny ból wywołuje  subiektywnie przykre i negatywne wrażenie zmysłowe i emocjonalne.

Choruje na nią ok. 5-16% kobiet na świecie.

             Najczęsciej choruję kobiety młode( większość kobiet ma mniej niż 34 lata). Często chorują na wulwodynię i dyspareunię kobiety aktywnie zaangażowane zawodowo, żyjące w stresie i pod presją zobowiązań (business women, kobiety korporacyjne), które nie potrafią odpoczywać, redukować, czy odreagowywać napięcia.

Mimo częstego występowania jest późno i rzadko rozpoznawana, a leczenie bywa niewłaściwe.

Leczenie bólu stanowi priorytet w ochronie zdrowia na świecie. Ból sam w sobie jest chorobą i wymaga leczenia.

Dlatego ważnym jest, aby pacjentki miały wiedzę, że te powtarzające się dolegliwości nie ustępujące po leczeniu mogą składać się na obraz wulwodynii i wymagają nieco innego leczenia niż przeciwzapalne.

Objawy

                 Jakie są  objawy wulwodynii ? Do najczęściej spotykanych należą: pieczenie, przewlekły świąd sromu, uczucie suchości, otarcia, kłucie, napięcie, „nadwrażliwość” wejścia do pochwy i ból – trwający co najmniej 3 tygodnie – kiedy nie można znaleźć przyczyny organicznej dolegliwości – dlatego ostateczne rozpoznanie stawia się po wykluczeniu innych przyczyn.

               Umiejscowienie  dolegliwości – to srom, łechtaczka, ujście cewki moczowej, krocze i okolice odbytu. Często wulwodynii mogą też towarzyszyć inne objawy – pozornie nie związane z samą chorobą.  Należą do nich nawrotowe zapalenia pęcherza moczowego, bóle w okolicy krzyżowej, bóle głowy, zaciskanie zębów ( dysfunkcja stawów skroniowo-żuchwowych), zespół jelita drażliwego, żylaki, szczelina odbytu oraz zespół „niespokojnych nóg”. Może towarzyszyć również depresja.

              Ból może występować bez związku z określonym czynnikiem (wulwodynia spontaniczna), występować stale lub nawracać. Czasem ma związek z cyklem (np. świąd sromu przed miesiączką).

Ból może być związany ze współżyciem - w jego trakcie, lub nawet do kilku dni po stosunku (dyspareunia), po wykluczeniu innych przyczyn jest tzw. wulwodynią prowokowaną.

Często powstaje podejrzenie, że partner jest przyczyną infekcji przenoszonej podczas stosunku – ale na szczęcie tak nie jest.

Wulwodynia znacząco wpływa na psychospołeczne funkcjonowanie kobiety i pogarsza jakość życia. 

Jest chorobą z wykluczenia określonej, ogranicznej przyczyny bólu. Niestety często leczona nieskutecznie

W znacznej części przypadków jest to ból funkcjonalny, spowodowany dysfunkcją mięśniowo – powięziową w zakresie miednicy, czasem jest konsekwencją infekcji sromu wirusem opryszczki, pojawia się w odczynowym zapaleniu stawów czy w stwardnieniu rozsianym. W pewnej części przypadków przyczyna bólu pozostaje nieznana.

Leczenie

             Nie ma jednego skutecznego leczenia wulwodynii. Często leczenie zmniejsza same dolegliwości nie likwidując przyczyny.  Powszechnie stosowane leki przeciwbólowe np. w bolesnej miesiączce mogą nie działać. Istnieją leki które są wykorzystywane w bólach neuropatycznych (w uszkodzeniach obwodowych), czy też przeciwdepresyjne (przewlekły ból pogarsza nastrój), które zmniejszają lub usuwają dolegliwości. Leczenie pacjentki z wulwodynią jest trudne i wymaga odpowiedniej wiedzy.

Leczenie obejmuje eliminację czynników drażniących (emolientów – czyli środków kosmetycznych stosowanych celem nawilżania i natłuszczania).  

Przy wrażliwym wejściu do pochwy panuje prosta zasada – na srom można aplikować to, co można jeść. Obmywamy srom samą wodą ,delikanie osuszamy i aplikujemy naturalne oleje ze sklepu spożywczego (kokosowy, migdałowy, inny).

Pamiętać jednak należy, że w sytuacji współżycia z użyciem prezerwatywy (dla tych, które mogą - często mimo bólu, dyskomfortu w trakcie lub po współżyciu – odbywać stosunki pochwowe) – naturalne oleje nie powinny być aplikowane na srom przed współżyciem – lepiej rano po obmyciu wejścia do pochwy. Nie należy nosić czarnej, czy ciemnej bielizny – barwnik może uczulać lub podrażniać. Zatem jasna, bawełniana, przewiewna bielizna. Nie należy na stłe nosić wkładek, podpasek.

Leczenie miejscowe przeciwgrzybicze i przeciwzapalne stosuje się, gdy obecne są upławy. Podaje się również leki miejscowo działające – kiedy zachodzi taka konieczność.

       Istotnym jest unikanie ćwiczeń dna miednicy (tzw. ćwiczeń Kegla), jeżli prawidłowy rozkurcz mięśni nie został obiektywnie potwierdzony. U większości kobiet z wulwodynią przyczyna dolegliwości jest nadmierny, przewlekły skurcz mięśni dna miednicy. W takiej sytuacji kobieta wykonując ćwiczenia Kegla potrafi pogłębić skurcz, nie potrafi jednak prawidłowo wykonać rozkurczu. Dolegliwości wówczas się nasilają.

Wprowadzane może być dodatkowo  postępowanie fizjoterapeutyczne ( od najprostszego do złożonych technik w przypadkach trudnych).

Bardzo ważnym aspektem jest również leczenie doustne grupą leków zmniejszających tzw. sensytyzację ogólną i miejscową.

Leczenie wymaga również regularnych kontroli lekarskich i ocenę jego postępów.    Niestety mogą pojawiać się nawroty dolegliwości. 

         W razie braku poprawy po leczeniu pacjentki mogą być kierowanie do istnieją w Polsce wyspecjalizowanych ośrodków, które mają doświadczenie i potrafią pomóc cierpiącej pacjentce. Do terapii kwalifikuje lekarz ginekolog. W terapii bierze udział zespół specjalistów w tym lekarz ginekolog, psycholog oraz fizjoterapeuta.

Ważne – już samo rozpoznanie wulwodynii i zajęcie się tym problemem przynosi zwykle pacjentce ulgę i nadzieję na ustąpienie dolegliwości.

Opr. Na podstawie materiałów konferencyjnych i art. p. Dr E. Baszak-Radomańskiej

Nawracające bóle brzucha, bolesne miesiączki, trudności z zajściem w ciążę do niepłodności włącznie, obfite miesiączki, to tylko część dolegliwości, których przyczyną może być endometrioza – choroba dotykająca wielu kobiet w okresie rozrodczym.  

Na początek kilka definicji

>> Endometrium to błona śluzowa wyścielająca jamę macicy, ulegająca przemianom pod wpływem hormonów jajnika, która złuszcza się  (jeżeli w trakcie cyklu nie doszło do zapłodnienia) i jest wydalana z jamy macicy przez pochwę w postaci miesiączki. W przypadku zapłodnienia w  endometrium zagnieżdża się  zarodek.

>> Przerost endometriumto zbyt szerokie endometrium – skutek nieprawidłowości hormonalnych, zwykle w okresie pomenopauzalnym. 

>>Endometriozato choroba, występująca u kobiet, objawiająca się bólami podbrzusza, bolesnymi miesiączkami oraz mogącymi sie pojawić  problemami z zajściem w ciążę. Występuje wtedy, gdy endometrium, normalnie występujące wewnątrz jamy macicy, rozrasta się nieprawidłowo poza nią, najczęściej w jamie brzusznej lub w jajniku, ale też i w innych miejscach organizmu kobiety. Taka tkanka, która nie powinna występować poza macicą, może następnie ulegać comiesięcznemu złuszczaniu i krwawić, bez możliwości odpłynięcia krwi na zewnątrz (jak ma to miejsce w przypadku miesiączki); może to wywoływać różnego rodzaju objawy. 

>> Adenomioza to odrębna nazwa dla ognisk endometriozy, umiejscowionych wewnątrz błony mięśniowej macicy, czyli myometrium.

Częstość występowania i przyczyny choroby

Lekarze diagnozują endometriozę u ok. 10% kobiet, ale uważa się, że częstość jej występowania jest znacznie większa ponieważ bywa  ona nierozpoznana.

Istnieje wiele teorii na temat przyczyn obecności endometriozy. Jedna z nich  zakłada  mechaniczne przeniesienie tkanki błony śluzowej jamy macicy do innych części ciała głównie podczas zabiegów i operacji. Przykładem jest tzw. endometrioza w bliźnie po cięciu cesarskim, która objawia się bólami w ranie pooperacyjnej – nasilającymi się głównie podczas miesiączki. Inna teoria – transplantacyjna – mówi o tzw. „wstecznym miesiączkowaniu”, tj. przechodzeniu części endometrium w trakcie miesiączki przez jajowody do jamy otrzewnowej, gdzie cząstki endometrium wszczepiają się w ścianę miednicy lub  narządów znajdujących się w miednicy, m.in. jelit, pęcherza moczowego, ściany miednicy i innych.

Teoria transplantacyjna zakłada tzw. metaplazję (przekształcanie się ) komórek jamy otrzewnowej do komórek endometrium, a teoria indukcyjna – udział niektórych biologicznie aktywnych substancji (znajdujących się m.in. w wydzielinie miesiączkowej, np. dioksyny) w powstawaniu ognisk endometriozy. Niestety, żadna z powyższych opinii nie jest w stanie wytłumaczyć wszystkich fenomenów endometriozy.

Objawy endometriozy

Rozpoznania endometriozy dokonuje się na podstawie objawów klinicznych,  badań obrazowych (USG, rezonans magnetyczny) oraz badań śródoperacyjnych, głównie laparoskopii diagnostycznej.

Jakie objawy mogą sugerować obecność u pacjentki tego schorzenia? Niektóre kobiety nie mają żadnych objawów. Jednak większość z nich odczuwa ból zlokalizowany w podbrzuszu występujący przed lub w trakcie miesiączki, pomiędzy miesiączkami, podczas lub po współżyciu, podczas oddawania moczu lub wypróżniania (często w trakcie samej miesiączki).

Inne objawymogące sugerować endometriozę to problemy z zajściem w ciążę oraz torbiele endometrialne jajników. Badania donoszą, że u ok. 50% kobiet mających problem z zajściem w ciążę w procesie diagnostycznym rozpoznaje się endometriozę.

Adenomiozamoże objawiać się obfitymi miesiączkami oraz bolesnym miesiączkowaniem. Może też być przyczyną niepłodności.

Endometrioza pozagenitalna– to ogniska endometriozy występujące poza układem rozrodczym.   Mogą powodować różne dolegliwości – czasem naśladujące inne choroby – w zależności od umiejscowienia. Najczęściej spotykamy się z endometriozą jelita cienkiego, jelita grubego, wyrostka robaczkowego, pęcherza moczowego, moczowodów, nerek, endometriozą płuc oraz wspominaną już endometriozą w bliźnie po operacji (cięcia cesarskiego, czy po laparoskopii).

Diagnostyka

Opisane objawy nie muszą oznaczać, że kobieta choruje na endometriozę, jednak w razie ich występowania pacjentka powinna porozmawiać o nich ze swoim lekarzemprowadzącym.

Badania dodatkowe, które lekarz może zlecić w trakcie procesu diagnostycznego, to przede wszystkim – badanie transwaginalne USG, za pomocą którego można uwidocznić torbiele endometrialne jajników, niektóre objawy zrostów, rzadziej ogniska endometriozy w tkankach, czy w ścianie miednicy mniejszej. Nieco dokładniejszym badaniem jest rezonans magnetyczny umożliwiający uwidocznienie drobniejszych ognisk endometriotycznych.

Najpewniejsze rozpoznanie daje jednak bezpośrednia wizualizacja ognisk endometriozy podczas diagnostycznej laparoskopii. Można wówczas – w trakcie tego samego zabiegu operacyjnego – uwolnić zrosty (m.in. powodowane endometriozą) oraz wyciąć lub zniszczyć znalezione ogniska endometriozy.

Niestety, medycyna nie posiada wiarygodnego testu, za pomocą którego można wykryć endometriozę. Proces diagnostyczny zwykle trwa długo, jest  to związane jest z niespecyficznymi objawami, które mogą być wynikać z innych niż endometrioza objawów.

Leczenie endometriozy

Sposoby leczenia dobierane są w zależności od nasilenia dolegliwości oraz celu, jaki planuje się osiągnąć. Najważniejszym jest umożliwienie pacjentce zajścia w ciążę i urodzenie dziecka. Inne cele związane są z wyeliminowaniem bądź zmniejszeniem uciążliwych zwykle dolegliwości, które znacząco wpływają na obniżenie komfortu życia. 

W leczeniu farmakologicznympoczątkowo stosuje się leki przeciwbólowo- przeciwzapalne – miejscowe zapalenie jest jedną z przyczyn bólu spowodowanego endometriozą). Jest to leczenie pierwszego rzutu, które wpływa na jakość życia, ale nie leczy głównej przyczyny dolegliwości.

Inną grupą farmaceutyków stanowią doustne, hormonalne leki antykoncepcyjne, które mogą również wpłynąć na zmniejszenie dolegliwości bólowych. Leki te powodują zmniejszenie ilości tkanki endometrialnej w ogniskach endometriozy, prowadząc nawet do ich zaniku. Oczywiście nie jest to leczenie odpowiednie dla kobiet starających się o dziecko.

Kolejna grupa to leki hormonalne zatrzymujące miesiączkowanie, tzw. progestageny           (syntetyki hormonu ciałka żółtego). Mechanizm ich działania polega na doprowadzeniu do zaniku ognisk endometriozy w tkankach. 

Powyższe metody leczeniamożna stosować w niskich i średnich stopniach klinicznych endometriozy. Leczenie tą grupą leków stosuje się przez określony czas. Ta metoda jest również niewskazana u kobiet planujących ciążę. 

 Inne grupy leków zatrzymujące miesiączkowania – stosowane są z dużą ostrożnością ze względu na objawy uboczne, które mogą wywołać. Zaleca się je jedynie w niektórych sytuacjach klinicznych, kiedy inne metody nie przynoszą efektów, lub istnieją przeciwwskazania do ich stosowania.

 Niektóre pacjentki wymagają chirurgicznego leczenia endometriozy. Do najczęściej wykonywanych w tej sytuacji zabiegów należy laparoskopia. W trakcie zabiegu lekarz wykonuje niewielkie nacięcie na brzuchu, przez które wprowadza przewód z kamerą, i światłem oraz specjalne narzędzia. Dzięki temu może zobaczyć i usunąć ogniska endometriozy oraz torbiele endometrialne w sposób minimalnie inwazyjny, pozwalający na krótki okres hospitalizacji i szybki powrót do pełnej sprawności. Metoda ta jest stosowana również u pacjentek, które leczone są z powodu niepłodności. 

Metody leczenia endometriozy pozagenitalnej uzależnione są od umiejscowienia zmian. Są one podobne do wyżej wymienionych terapii.

         Pacjentkom pragnącym urodzić dziecko, cierpiącym na zaawansowaną endometriozę, w przypadku braku efektów leczenia opisanymi sposobami, szansę na ciążę stwarza  zapłodnienie pozaustrojowe.

Menopauza – to termin oznaczający ostatnią miesiączkę w życiu kobiety.  Zaczyna się okres zwany okresem przekwitania.  W sensie medycznym oznacza to zakończenie okresu rozrodczego .  Przynosi też zmiany w  fizjologii kobiety.  Nie są to zmiany chorobowe – a tylko wejście w kolejny okres życia –  do którego należy się odpowiednio przystosować.  Od tego zależy najczęściej zdrowie fizyczne,  samopoczucie i radość z cieszenia się owocami dotychczasowego życia.   Stopniowe przedłużanie  długości życia oznacza – że okres pomenopauzalny staje się istotną fazą życia kobiety.

W okresie przekwitania pojawić mogą się też różne dolegliwości –  czy i jak sobie z nimi  radzić .

Natężenie objawów menopauzalnych można określić za pomocą  tzw.  Indeksu Kuppermana ( tabela z testem znajduje się poniżej)

Do najczęściej występujących  objawów należą tzw. wary,  czyli nagłe uczucie ciepła na twarzy i górnej części ciała trwające od kilku sekund do kilku minut. Mogą tez występować nocą ( tzw. nocne poty). Dolegliwości mogą utrzymywać się  kilka tygodni ale też i kilka lat.

Suchość pochwy – suchość śluzówki pochwy może  powodować swędzenie a także utrudnić a czasem nawet uniemożliwić współżycie płciowe (min.  z powodu bólu który jest główną przyczyną unikania współżycia przez  kobietę) .

Problemy z  trzymaniem moczu – występujące pod postacią popuszczania moczu podczas wysiłku, kichania, kaszlu podbiegania lub dźwigania. Czasem trudności z kontrolą trzymania moczu objawiają się nagłym parciem moczu i potrzebą natychmiastowego oddania moczu.  Celem leczenia wysiłkowego nietrzymania moczu można stosować kilka sposobów leczenia – od  terapii miejscowej,  poprzez pessary,  tampony do leczenia operacyjnego ( jeżeli konieczne). Ostatnio  do nowych metod leczenia tej dolegliwości  dołączyła procedura „Laserowa Rewitalizacja Pochwy”. Jest to metoda nieoperacyjna – polegająca na działaniu laserem na okolicę cewki moczowej  - czego efektem może być ustąpienie objawów. Metoda ta opisana jest w oddzielnym artykule. Proszę spytaj swojego lekarza o metodę i możliwości jej wykonania.

Dodatkowe kilogramy przybytek wagi ciała związany jest głównie ze zmniejszeniem zapotrzebowania na „energię”. Wypada bowiem duży wydatek energetyczny jakim jest cyklu, jajeczkowanie, miesiączkowanie – a apetyt pozostaje na tym samym poziomie.  Poza tym zmiany hormonalne mogą zwiększać uczucie głodu – co sprawia, że trudniej jest pozbycie się nadmiernych kilogramów.

Zaburzenia snu – pod postacią  na trudności w zasypianiu, lub częstego budzenia się .  Mogą spowodować  uczucie niewyspania i ciągłego zmęczenia oraz poczucie zniechęcenia nawet do ulubionych przedtem czynności.

Problemy ze skórą – bardzo wrażliwa na spadek poziomu hormonów –  co skutkuje spadkiem produkcji włókien elastynowych i kolagenowych. Skóra jest gorzej nawilżona i odżywiona – a utrzymywanie się takiego stanu powoduje jej spadek elastyczności i  wiotczenie. Ubywa komórek elastynowych i kolagenowych. Ubywa też komórek barwnikowych – melanocytów – co prowadzi do pojawiania się  odbarwień i plam starczych. Brak równowagi hormonalnej prowadzi do kruchości paznokci, wypadania włosów i innych dolegliwości.

Osteoporoza – słabe kości -  jest jednym z następstw przekwitania.  Niedobór estrogenów może prowadzić do ubytku wapnia w kościach oraz do skłonności do złamań ( min. Kości nadgarstków, kręgosłupa i bioder.

Dolegliwości układu krążenia – po okresie menopauzy z powodu obniżenia poziomu estrogenów obniża się ich „ ochronna rola” w stosunku do naczyń krwionośnych i do naczyń wieńcowych – co zwiększa ryzyko zaburzeń sercowo naczyniowych.

Do czynników  zwiększających  ryzyko zaburzeń sercowo naczyniowych ( w tym ryzyko choroby wieńcowej i zawału serca) zaliczane się

·      Palenie tytoniu

·      Nadwaga

·      Nadciśnienie tętnicze

·      Wysoki poziom cholesterolu we krwi

·      Brak lub mała aktywność fizyczna

·      Życie w dużym stresie

·      Obciążenie rodzinne chorobami serca

Chciałbym zauważyć, ze na większość z tych czynników –  bezpośredni wpływ ma sama kobieta.

Nowotwory i profilaktyka- W okresie około i pomenopauzalnym   zwiększa   się ryzyko wystąpienia nowotworów  - nie tylko narządu rodnego.

Zwiększone ryzyko to obejmuje min.  raka płuc, raka piersi, raka trzony macicy,  raka jajnika oraz  raka szyjki macicy, raka sromu i pochwy.  Należy pamiętać, że nowotwory te mogą występować również w młodszym wieku i profilaktykę powinny stosować też młodsze kobiety.

Profilaktyka polega głównie na  wykonywaniu badań profilaktycznych, higienicznym trybie życia, unikaniu używek –  które zwiększają to ryzyko ( palenie papierosów, alkohol).  Ważnym elementem jest też obserwacja i  konsultacja lekarska w razie wystąpienia  niepokojących objawów takich jak -  nieprawidłowe krwawienie z dróg rodnych,  nadmierna ilość wydzieliny z pochwy,  bóle w okolicy podbrzusza, wzdęcia, zaparcia, krwiomocz, wykrycie guzka podczas samokontroli piersi,  zaobserwowanie zmiany na sromie.

Badania profilaktyczne  obejmują schorzenia narządu rodnego – ale powinny też dotyczyć układu krążenia, metabolizmu lipidów  i hormonów tarczycy.

Do badań tych należą:  badanie ginekologiczne, mammografia piersi, badanie USG przezpochwowe, zdjęcie klatki piersiowej, EKG, lipidogram, TSH

Jak sobie pomóc – czy okres pomenopauzalny to koniec szczęścia – jak to postrzega część kobiet ? Okazuje się, że nie. Dla większości kobiet to czas bardzo owocny i szczęśliwy, kiedy mogą się cieszyć owocami swojego życia, często wnukami, awansem zawodowym …. .

W dużym stopniu na dobre samopoczucie trzeba „zasłużyć”. Pamiętaj, że higieniczny tryb życia sprawia, że życie jest komfortowe, wyglądasz młodo i nie jesteś narażona na szereg chorób – w tym chorób układu krążenia .

Jak możesz sobie pomóc ?

Przede wszystkim odwiedzić swojego lekarza – specjalistę położnika ginekologa i porozmawiać z nim o swoich dolegliwościach. Pomoże on ocenić  stopień Twoich dolegliwości oraz zaproponuje konieczne badania kontrolne oraz odpowiednie postępowania i leczenie.

Jak wspomiałem, kobieta może mieć duży wpływ na przebieg swojego życia po menopauzie prowadząc higieniczny tryb życia. Co to oznacza

·      Rzuć  palenie – palenie większa ryzyko na zachorowanie na wiele chorób – w tym chorób serca,  osteoporozę oraz raka płuc.   Cera jest żółta i pojawiają się zmarszczki – odporne na działanie kremów.

·       Zwiększ swoją aktywność fizyczną – ćwiczenia pomogą zachować formę, wpływają na dobre samopoczucie. Najlepsze ćwiczenia to spacer, jazda na rowerze,  a nawet wchodzenie po schodach zamiast używania windy, czy też przejście ostatniego przystanku autobusowego na piechotę.

·      Stosuj zdrową dietę – Powinny się w niej znajdować codziennie owoce i warzywa, produkty mleczne (mleko, jogurt, sery), chleb,  płatki, makaron i ryż (najlepiej pełnoziarniste), mięso z kurczaka, ryby, fasola. Można stosować  również suplementy diety z kwasami Omega-3. Należy unikać fast food’ów, nadmiernych ilości kofeiny ( mocna kawa, mocna herbata oraz niektóre napoje bezalkoholowe),  tłuszczów nasyconych (zwierzęcych) oraz  cukrów o wysokim profilu glikemicznym (cukier do napojów, ciastka , cukierki, pieczywo cukiernicze, alkohol)

·      Przyjmuj dodatkowo wapń oraz Witaminę D3 

·      Hormonalna Terapia Zastępcza –  łagodzi szereg objawów  klimakterium,  zapobiega osteoporozie, może mieć wpływ na zmniejszenie nastroju depresyjnego.  Terapię taką może zalecić lekarz ginekolog – po  rozważeniu ewentualnych wskazań, przeciwskazań i związanego z  terapią ryzyka.          Alternatywnie można zastosować terapię roślinną, tzw. fitoterapię   ( przetwory z koniczyny czerwonej, pluskwicy groniastej czy też wyciągi cytoplazmatyczne z pyłków kwiatowych) – która z powodzeniem mogą przynieść ulgę w  leczeniu objawów menopauzalnych.

·      Zmniejszenie suchości w pochwie -  w zależności od stopnia nasilenia dolegliwości takie  eliminuje się leczeniem miejscowym ( kwas hialuronowy,  miejscowo podane estrogeny).   Ostatnio – bardzo efektywną terapią takich dolegliwości jest  Laserowa Rewitalizacja Pochwy – zabieg polegający na działaniu wiązek lasera na śluzówkę pochwy.  Efektem takiego działania jest odbudowa fibroblastów w nabłonku pochwy – komórek wytwarzających kolagen – białko nadające „sprężystość” i elastyczność – oraz w efekcie zwężające oraz zwiększające nawilżenie błony śluzowej pochwy.   Informację o tym zabiegu znajdziecie Panie w innym artykule poświęconym tej procedurze „Laserowa Rewitalizacja Pochwy”

·      Uregulowany tryb życia – poświęcaj więcej czasu dla siebie, w miarę możliwości stosuj techniki relaksacyjne – a przede wszystkim realizuj swoje marzenia,

Sprawdź  nasilenie objawów menopauzalnych.

Z każdej linijki wybierz jedną możliwość  i zsumuj wynik.

Np. – jeżeli nie stwierdzasz u siebie danego objaw – wpisz 0.

Jeżeli odczuwasz objaw  – określ nasilenie i wpisz odpowiedni wynik.

Klucz znajduje się poniżej

INDEKS  KUPPERMANA

Okres ciąży jest czasem oczekiwania na  dziecko – i temu  celowi przyporządkowane jest w tym okresie całe życie kobiety.    Wizyty u lekarza prowadzącego ciąże, wykonywanie rekomendowanych badań lekarskich, USG i  laboratoryjnych,  szkoła rodzenia,  odpowiednia dieta i oczywiście zakupy dla dziecka.

Poród – głęboko i czule przeżywany przez większość pacjentek  czas przyjścia dziecka na świat.  Potem  młoda mama  zajęta jest przede wszystkim dzieckiem i  jego potrzebami – co oczywiście jest zrozumiałe.

Okres pierwszych sześciu tygodni po porodzie to okres połogu – czyli rekonwalescencji oraz powrotu organizmu kobiety do  zdolności rozrodczej.

Po tym okresie  – wskazana jest wizyta u lekarza prowadzącego ciążę – celem kontroli poporodowej – podczas której oceniany jest organizm kobiety  po porodzie  oraz rekomendowane są  zalecenia dotyczące okresu po połogu.

Jest to bardzo ważna wizyta – na której omawiane jest między innymi zmiany w życiu po porodzie,  plan badań po ciąży, plan dotyczący terminu ewentualnej następnej ciąży,  dostępne metody antykoncepcji – w tym antykoncepcji dla kobiet karmiących  oraz  przedstawienie możliwych późniejszych dolegliwości – które mogą być następstwem ciąży  oraz porodu.

Chciałbym zwrócić uwagę  na niektóre dolegliwości, które mogą pojawić się u kobiety po porodzie -  obok oczywistych radości  towarzyszących narodzinom dziecka

Najczęściej poruszanymi problemami kobiet po porodzie są powrót do wagi sprzed okresu ciąży, rozstępy na skórze czy też osiągnięcie jędrności skóry na brzuchu po jej rozciągnięciu.

Należy również wspomnieć  o innych problemach –  niestety rzadko poruszanych – a związanych z  intymnymi sferami życia kobiety po porodzie – tj.  zmianach w kroczu i pochwie -  które najbardziej narażone są na zmiany po porodzie.

Zmiany te,  powstające podczas porodu drogami natury – zwłaszcza kolejnego to rozluźnienie tkanek pochwy  mogące prowadzić do tzw. zespołu poluźnienia pochwy.

Może on powodować zespół objawów prowadzących do zmniejszenia odczuwania satysfakcji i radości z pożycia intymnego – zarówno kobiety jak i jej partnera.

Innym problemem mogącym wystąpić po porodzie to wysiłkowe nietrzymanie moczu     (zwykle niedużego stopnia – ale jednak). Może to sprawiać pacjentce konkretne dolegliwości  - i młoda mama  może mieć problemy z utrzymywaniem moczu – co istotnie zmniejsza komfort życia.

Jakie możliwości lecznicze ma pacjentka z opisanymi dolegliwościami. 

W pierwszym rzędzie zalecamy ćwiczenia fizyczne – zwane też ćwiczeniami Kegla.

Polegają one na  napinaniu mięśni dna miednicy i krocza . Mięśnie pochwy i odbytu można ćwiczyć w niemal każdej sytuacji. Wystarczy,  przed ćwiczeniem opróżnić   pęcherz moczowy i wygodnie usiąść – można więc ćwiczyć w pracy, podczas jazdy autobusem czy w czasie oglądania telewizji.

Ćwiczenia Kegla najlepiej wykonywać trzy razy dziennie. Początkowo robi się pięć powtórzeń, ale zwiększa się ich ilość z czasem.

Aby odnaleźć odpowiednie mięśnie, można spróbować zatrzymać strumień moczu podczas opróżniania pęcherza. Jeśli strumień się zatrzyma, znaczy to, że właśnie zostały użyte wszystkie mięśnie Kegla. Nie jest to jednak najlepszy moment na ich ćwiczenie. Częste wstrzymywanie moczu osłabia mięśnie, zamiast je wzmacniać. Częste opóźnianie opróżniania pęcherza i ćwiczenie z pełnym pęcherzem może nawet prowadzić do niecałkowitego wydalania moczu, a w związku z tym zwiększać ryzyko infekcji układu moczowego

Tym niemniej regularnie wykonywane ćwiczenia mięśni Kegla to dla kobiety świetny sposób nawiele dolegliwości, szczególnie tych związanych z ciążą i porodem.

Są działaniem zmniejszającym ryzyko pojawienia się pęknięcia krocza w czasie porodu siłami natury, a także tego, że po porodzie dojdzie do wysiłkowego nietrzymania moczu. Ze względu na to, że mięśnie dna miednicy utrzymują organy położone w dole brzucha na swoim miejscu, ćwiczenia te zapobiegają opadaniu macicy. Mogą także zwiększać satysfakcję seksualną kobiety i mężczyzny podczas współżycia.

Co zrobić jeżeli ćwiczenia  dna miednicy  (ćwiczenia Kegla) nie  przynoszą poprawy ?

Obecnie wprowadzono  nowa metodę leczenia opisanych wyżej dolegliwości.  Jest  to zabieg  znany jako  Laserowa Rewitalizacja Pochwy (Vaginal Rejunevation Surgery).

Jest to zabieg z  zakresu tzw. ginekologii estetycznej – które to zabiegi stają się coraz bardziej popularne.   Są one bezpieczne dla pacjentki, wykonywane zwykle za pomocą najnowocześniejszego sprzętu laserowego.

Impulsy laserowe inicjują zmiany w nabłonku pochwy  - prowadzące do odzyskania elastyczności,  zwężenia oraz poprawy  nawilżenia pochwy.

Działanie lasera polega na ogrzewaniu błony śluzowej pochwy oraz zawartego w jej tkankach kolagenu. Pod wpływem wysokiej temperatury włókna kolagenowe kurcz a się i pojawiają się nowe. W efekcie pochwa staje się ciaśniejsza i bardziej elastyczna.

Poprawa elastyczności tkanki okołocewkowej –  daje efekt w postaci zmniejszenia  lub likwidacji  dolegliwości popuszczania moczu.

Przebieg zabiegu

Zabieg jest bezbolesny – nie wymaga znieczulenia ani okresu rekonwalescencji. Po ok. 7 dniach można powrócić do życia intymnego.

Wykonywany jest za pomocą specjalnej głowicy wyposażonej w tzw.  skaner, którą lekarz wprowadza do  pochwy. Głowica wysyła impulsy bezpośrednio do ścian pochwy                wykonując mnóstwo  precyzyjne rozmieszczonych  mikrourazów w błonie śluzowej – co powoduje powstanie nowych, młodych komórek i gruczołów. Wpływa to na przebudowę całej śluzówki pochwy. Zabieg zapewnia obkurczenie pochwy, odbudowę błony śluzowej oraz redukcję problemu nietrzymania moczu.

Efekty zabiegu odczuwa się już po miesiącu.  Pochwa wraca do kondycji sprzed porodu, jest lepiej nawilżona i ciaśniejsza.  Powoduje to znaczną poprawę jakości życia seksualnego oraz zmniejsza dolegliwości wynikające z nietrzymania moczu.

Konieczna liczba zabiegów – zależy od indywidualnych potrzeb pacjentki – tzn od stopnia rozciągnięcia  tkanek. Najczęściej pomaga jeden zabieg, ale jeśli zachodzi taka potrzeba można powtórzyć go po ok. 2-4 tygodniach.